Από την Υπατία στη Μαρί Κιουρί

Η Υπατία (370-415) ήταν Ελληνίδα Νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονονόμος και μαθηματικός. Δίδαξε φιλοσοφία και αστρονομία στην Αλεξάνδρεια, όπου και δολοφονήθηκε από όχλο που αποτελούνταν από φανατικούς χριστιανούς.



Με τον όρο αριστοτελισμός εννοούμε τη συνέχιση του φιλοσοφικού έργου του Αριστοτέλη τόσο στην εποχή του Βυζαντίου και του δυτικού Μεσαίωνα, όσο και στην εποχή των Νεότερων Χρόνων. Η υποδοχή που είχε η αριστοτελική θεωρία από τον 4ο αιώνα και μετά μάλλον ήταν μικρή. Αρχικά, ο άνθρωπος ως μαθηματικό ον είναι αντανάκλαση του Θεού, άρα αρσενικός. Η γυναίκα εξοστρακίζεται από τα μαθηματικά και τη φυσική σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι άντρες μαθηματικοί γίνονται οι ιεροφάντες που ανακαλύπτουν τη θεία γεωμετρική ομορφιά και ερμηνεία του σύμπαντος. Για να μη ριχτούν στην πυρά σαν μάγοι έπρεπε να συμπορευθούν με την καθολική εκκλησία. Από την άλλη, για τους φυσικούς, ο Θεός ήταν βολικός. Κάλυπταν κάθε κενό στις γνώσεις και την έρευνά τους με την παρουσία Του.
-"Γιατί δε συγκρούονται τα άστρα που έλκονται μεταξύ τους;"
-"Τα εμποδίζει ο Θεός"

Για τις γυναίκες όμως τα πράγματα δεν έγιναν πολύ καλύτερα ούτε με το Διαφωτισμό. Το πλαίσιο ήταν τόσο απαγορευτικό για αυτές που, όπως φαίνεται, ανάμεσα στην Υπατία και τη Μαρί Κιουρί , δηλαδή από τον τέταρτο αιώνα εως στις αρχές του εικοστού, ελάχιστες γυναίκες ξεγλίστρησαν και ασχολήθηκαν με τις θετικές επιστήμες και αυτές όμως θάφτηκαν.
Η Μαρί Κιουρί (1867-1934), γνωστή και ως Μαντάμ Κιουρί ήταν Πολωνή φυσικός και χημικός. Σε συνεργασία με τον σύζυγό της Πιερ Κιουρί ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε τα φαινόμενα της ραδιενέργειας, ενώ τιμήθηκε δύο φορές με το βραβείο Νόμπελ.

 Η ζωή δύο εξ αυτών μου έκανε περισσότερο εντύπωση και τις αναφέρω.

Η πρώτη είναι η Μαρία Βίνκελμαν (1670-1720). Μια εκπληκτική γυναίκα η οποία μορφώθηκε από τον πατέρα της και λάτρευε την αστρονομία. Πώς θα μπορούσε όμως να αφοσιωθεί αποκλειστικά σε αυτήν; Μόνη λύση ήταν να παντρευτεί έναν αστρονόμο πατέρα-σύζυγο, μεγαλύτερο της κατά 30 χρόνια. Ενώ ο ένας κοιμόταν, η άλλη κοίταζε τα άστρα με το τηλεσκόπιο. Έτσι εντόπισε έναν καινούριο κομήτη, γεγονός εξαιρετικής σπανιότητας για την εποχή της, αλλά το εύρημα αποδόθηκε στο σύζυγό της. Και βέβαια ποτέ δε θέλησε η επιστημονική κοινότητα να την αναγνωρίσει.


Η δεύτερη είναι μια εξαιρετική γυναίκα και πραγματικά μεγάλη μαθηματικός, η Σοφί Ζερμαίν (1776-1831). Ήταν γαλλίδα και εκτός από τα μαθηματικά ασχολήθηκε με τη φυσική και τη φιλοσοφία, αλλά κανείς δεν την ήξερε. Παρά την αντίθεση των γονιών της και τις δυσκολίες της αντροκρατούμενης κοινωνίας της εποχής της, κατάφερε να μορφωθεί διαβάζοντας μόνη της τα βιβλία που έβρισκε στη βιβλιοθήκη του πατέρα της. Είχε συστηματική αλληλογραφία με διάσημους μαθηματικούς, όπως τον Λαγκράνζ και τον Γκαόυς, χρησιμοποιώντας αρχικά το ανδρικό όνομα Λε Μπλαν, ενός φοιτητή που είχε εγκαταλείψει τις σπουδές του και είχε φύγει από το Παρίσι.


Όταν ο Ναπολέων το 1807 κατέλαβε τη Γερμανία, οι Γάλλοι επέβαλαν πολεμική αποζημίωση στους Γερμανούς και ο Γκάους έπρεπε να πληρώσει το μερίδιο του (2000 φράγκα) που δεν τα είχε. Ζήτησε λοιπόν με επιστολή του από το Γάλλο συνάδελφο του Λε Μπλαν ρουσφέτι, να μεσολαβήσει δηλαδή στο γάλλο στρατηγό και να μην τα πληρώσει. Και τότε κατάπληκτος ο μέγας Γκάους "έπεσε" πάνω σε μια όμορφη τριαντάρα κυρία την Σοφί Ζερμαίν. Πήρε όνομα άνδρα για να την πάρει σοβαρά και να μην πετάξει ενδεχομένως ο Γκάους τις επιστολές της. 
Αυτή η γυναίκα έκανε τη μεγαλύτερη πρόοδο προς την επίλυση του ιστορικού "τελευταίου" θεωρήματος του Φερμά που παρέμεινε άλυτο μυστήριο για 350 χρόνια και σχετικά πρόσφατα βρήκε τη λύση του.
Εξαιτίας των προκαταλήψεων δε σταδιοδρόμησε ως μαθηματικός και για όλη της τη ζωή εργαζόταν μόνη της. Αναγνωρίζοντας τη συμβολή της στην πρόοδο των μαθηματικών, 6 χρόνια μετά τον θάνατό της, της απονεμήθηκε τιμητικό πτυχίο από το πανεπιστήμιο Γκέτινγκεν και τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννησή της θεσμοθετήθηκε από την Ακαδημία επιστημών το μεγάλο βραβείο Σοφί Ζερμαίν.

Για την ιστορία από τα 440 Νόμπελ για την επιστήμη (φυσική, χημεία, ιατρική) έχουν δοθεί μέχρι σήμερα μόνο 10 σε γυναίκες, πράγμα που μας κάνει να αναρωτιόμαστε πόσες Σοφί Ζερμαίν και Μαρί Κιουρί χάθηκαν μέσα στον ανδροκρατούμενο κόσμο των θετικών επιστημών και πόσα αξιόλογα γυναικεία μυαλά στερήθηκε η ανθρωπότητα.

Δημοφιλείς αναρτήσεις