Παλιά σχολικά βιβλία μαθηματικών. Μια ιστορική-κοινωνική ματιά (Μέρος 3)
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος αυτής της προσπάθειας να συνδέσω τα σχολικά εγχειρίδια των μαθηματικών με το κοινωνικό και πολιτικό χρονικό πλαίσιο στο οποίο κυκλοφόρησαν, προτίμησα να ασχοληθώ με κάποια στοιχεία από τα σημερινά σχολικά βιβλία μαθηματικών του Γυμνασίου, αν και το υλικό που είχα συγκεντρώσει ήταν αρκετό και από πολλές χρονικές περιόδους (για λόγους συνέχειας δεν άλλαξα το τίτλο περί "παλιών" σχολικών βιβλίων).
Το βασικό μου συμπέρασμα είναι ότι τα σχολικά βιβλία ήταν και θα είναι πολύ σημαντικά. Και όσο πιο αναμφισβήτητη είναι η σπουδαιότητά τους, άλλο τόσο η πορεία και η τύχη τους είναι αμφιλεγόμενη. Και αυτό επειδή την καθορίζουν αποκλειστικά και μόνο οι κρατικές νομοθετικές παρεμβάσεις και οριοθετήσεις, αφού το κράτος διαχρονικά περνάει την κρατούσα ιδεολογία μέσα από τα αναλυτικά του προγράμματα άρα και τα σχολικά βιβλία.
 |
| Ο Νικηταράς στο εξώφυλλο βιβλίου μαθηματικών. Στην επόμενη σελίδα υπάρχει το σύμβολο της δικτατορίας |
Τα σημερινά σχολικά βιβλία μαθηματικών για το Γυμνάσιο διανεμήθηκαν για πρώτη φορά το 2007-2008.
Σε διεθνές επίπεδο η παγκοσμιοποίηση, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η διαρκής μετακίνηση των πληθυσμών αποτελούν αλλαγές οι οποίες γίνονται αισθητές σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής και ως εκ τούτου και στον χώρο της εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων.
Τα νέα σχολικά βιβλία των μαθηματικών, όπως αναφέρεται και στον πρόλογο του βιβλίου της Α Γυμνασίου, είναι γραμμένα με βάση το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών σύμφωνα με τις συγκεκριμένες προδιαγραφές και οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Τα βασικά χαρακτηριστικά είναι:
1) Λιγότερη θεωρία (ελάχιστες αποδείξεις, μόνο στη Γ Γυμνασίου ταυτότητες). Στόχος να αφήσει τους μαθητές να αναπτύξουν, με τη βοήθεια των καθηγητών τους, τη διαίσθηση, τη δοκιμή, την έρευνα και τέλος την αναγκαία σύνθεση.
2) Διαθεματική ή διεπιστημονική προσέγγιση. Στόχος να δοθεί η δυνατότητα στον μαθητή να συγκροτήσει ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων (απαραίτητο εφόδιο για την επαγγελματική του πορεία στην σημερινή εποχή) , μια ολιστική δηλαδή αντίληψη της γνώσης, που θα του επιτρέπει να διαμορφώνει προσωπική άποψη για θέματα που συσχετίζονται μεταξύ τους.
3) Ψηφιακά μέσα εκπαίδευσης (για να λειτουργήσουν υπέρ του μαθητή πρώτο ρόλο παίζει η σωστή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών)
4) Οι συγγραφείς των βιβλίων για πρώτη φορά δεν προέρχονται αποκλειστικά από τη δημόσια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα στο βιβλίο της Β Γυμνασίου όλη η συγγραφική ομάδα αποτελείται από πολύ γνωστά ονόματα της φροντιστηριακής-ιδιωτικής εκπαίδευσης, τοποθετώντας τους φροντιστηριακούς εκπαιδευτικούς, ισότιμα, στην υψηλότερη βαθμίδα συμμετοχής στα εκπαιδευτικά και μαθηματικά δρώμενα.
Από το αναλυτικό πρόγραμμα είναι φανερό ότι οι μαθητές διδάσκονται πληθώρα εννοιών και μαθηματικών αντικειμένων, πηγαίνοντας στο Λύκειο με ένα ισχυρό μαθηματικό υπόβαθρο. Βέβαια ο βαθμός αφομοίωσης είναι ένα ζητούμενο, όμως αυτό δεν αποτελεί αντικείμενο αυτής της ανάρτησης.
Οι σύγχρονες εκπαιδευτικές τάσεις προτάσουν μια διαφοροποιημένη διδασκαλία, λόγω της μεγάλης ανομοιογένειας των σχολικών τμημάτων σε επίπεδο μαθηματικών γνώσεων, με γνώμονα τη βελτίωση των εκπαιδευτικών στόχων συνολικά και για όλους.
Κλείνοντας λίγα ιστορικά στοιχεία.
Η ίδρυση του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων (Ο.Ε.Δ.Β.) ο οποίος ήταν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου έγινε το 1937 για να συντονίσει και να ελέγξει την έκδοση σχολικών βιβλίων, ακυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο το κατοχυρωμένο από το 1917 δικαίωμα των εκπαιδευτικών να διαλέγουν το βιβλίο που θα χρησιμοποιήσουν στη διδασκαλία τους. Το ένα και μόνο υποχρεωτικό βιβλίο στόχο είχε να βελτιώσει την ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης και να προστατεύσει τους μαθητές από την εμπορευματοποίηση της.
Αρχικά η ονομασία ήταν Ο.Ε.Σ.Β. (Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων), μετονομάστηκε σε Ο.Ε.Δ.Β. το 1960 με εποπτεία από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ καταργήθηκε το 2012 και το ρόλο του ανέλαβε το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων "ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ" το οποίο είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με σκοπό τον εκσυγχρονισμό (ψηφιοποίηση συγγραμμάτων, φωτόδεντρα κλπ)
Σήμερα η ύπαρξη μοναδικού σχολικού βιβλίου με την ραγδαία αύξηση της επικοινωνίας (διαδίκτυο, πληθώρα συγγραμμάτων, εξωσχολικά βοηθήματα, φροντιστηριακά φυλλάδια κ.α.) φαντάζει αναχρονιστική. Το σχολικό βιβλίο (πόσο μάλλον το μοναδικό σχολικό βιβλίο) δρα περιοριστικά για τον εκπαιδευτικό σε ένα περιβάλλον που διακηρύσσει τους ανοιχτούς και χωρίς περιορισμούς ορίζοντες της γνώσης.
Οι ορισμοί, οι αποδείξεις, ο τρόπος που παρουσιάζονται οι μαθηματικές έννοιες στο σχολικό βιβλίο έχουν αποκλειστικό χαρακτήρα και καθορίζουν θα μπορούσαμε να πούμε μονοσήμαντα το εκπαιδευτικό έργο.
Παρόλα αυτά το σχολικό βιβλίο είναι αυτό που θα καθορίσει την μαθηματική γλώσσα και αυστηρότητα και παρά την πληθώρα συγγραμμάτων σε αυτό θα ανατρέξει ο μαθητής για να διαβάσει και να λύσει τις απορίες του και σε αυτό θα εξεταστεί για την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Επομένως ο ρόλος του είναι καθοριστικός στην διδακτική διαδικασία και συνεπώς η εποικοδομητική του κριτική είναι όχι μόνο απαραίτητη μα και επιβεβλημένη σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα που πρέπει να επανακαθορίζεται και να ανατροφοδοτείται.
Παλιά σχολικά βιβλία μαθηματικών. Μια ιστορική-κονωνική ματιά (Μέρος 2)
Παλιά σχολικά βιβλία μαθηματικών. Μια ιστορική-κοινωνική ματιά (Μέρος 1)
