Το πολλαπλό σχολικό βιβλίο...τότε και τώρα (Μέρος Β)

 Αλφαβητάριο 1935, Συντακτική επιτροπή: Δημ. Ανδρεάδης, Α. Δελμούζος, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Μ. Τριανταφυλλίδης, Κ. Μαλέας (εικονογράφηση).

Το πολλαπλό σχολικό βιβλίο...τότε και τώρα (Μέρος Α) 

Συνέχεια....

Οι δύο βαλκανικοί πόλεμοι, ο ένας παγκόσμιος και ο εθνικός διχασμός βάζει το θέμα της εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων σε δεύτερη μοίρα, αφού το ζήτημα της επιβίωσης είναι πιο σημαντικό.

Όταν όλα αυτά τελειώνουν η ιδέα της οριστικής ανασυγκρότησης της παιδείας επανέρχεται δυναμικά.

Και τότε ξεκινάει η χρυσή εποχή του σχολικού εγχειριδίου, αλλά και του βιβλίου γενικότερα.

Τα σχολικά εγχειρίδια εγκαταλείπουν τη θρησκευτική διδασκαλία και τη ηθική προσέγγιση των πάντων και στρέφονται στην κριτική σκέψη και την επιστημονική γνώση. Τα νέα βιβλία είναι απαλλαγμένα από το διδακτικό ύφος των προηγούμενων. Η δημοτική γλώσσα συγκινεί και μιλάει στις καρδιές των μαθητών. Το τρίπτυχο Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια θεματολογία των αναγνωστικών.

1920

Η πολιτική ήττα του Βενιζέλου σταματά την φιλελεύθερη πολιτική για τα σχολικά εγχειρίδια των ετών 1917-1920 (Δείτε Μέρος Α)

1926

Η δικτατορία του Πάγκαλου αλλάζει ακόμα μια φορά τη διαδικασία έγκρισης. Δεν επιτρέπεται η έγκριση πάνω από δύο αναγνωστικών για κάθε τάξη και ο σύλλογος διδασκόντων είναι αυτός που αποφασίζει την εισαγωγή βιβλίων σε κάθε σχολείο επιλέγοντας από τα εγκεκριμένα.

1929

Τα σχολικά εγχειρίδια χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους:

α) στα διδακτικά βιβλία , β) στα βοηθήματα και γ) στα ελεύθερα αναγνώσματα.

Οι δύο πρώτες κατηγορίες βιβλίων εισάγονται στα σχολεία εφόσον έχουν την έγκριση του υπουργείου. Τα ελεύθερα αναγνώσματα απαιτούν μόνο σύσταση. Τα βοηθήματα αποτελούν πολύ σημαντικά εργαλεία τα οποία διευκολύνουν το έργο των διδασκόντων και ταυτόχρονα βοηθούν τους μαθητές για την πληρέστερη μελέτη τους.

Η θεσμοθέτηση αυτής της πολιτικής πλησιάζει πολύ προς την ιδέα του πολλαπλού βιβλίου, για τρίτη φορά χρονικά.

1931

Ψηφίζεται ο νόμος περί σχολικών βιβλίων από τον Γιώργο Παπανδρέου. Ο εκπαιδευτικός, αλλά και ο μαθητής ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν και άλλα διδακτικά και βοηθητικά βιβλία, παράλληλα με το σχολικό εγχειρίδιο. Με αυτόν τον τρόπο τους δίνεται η ευκαιρία να κρίνουν και να σχολιάσουν διαφορετικές απόψεις πάνω στο ίδιο θέμα. Απομυθοποιείται έτσι ο τυπωμένος λόγος ως η μόνη αλήθεια και οι μαθητές βιώνουν το γεγονός πολλών και αντικρουόμενων αντιλήψεων.

1937

Επανέρχεται ο θεσμός της προκήρυξης διαγωνισμού για τη συγγραφή διδακτικών βιβλίων. Οι προκηρύξεις ορίζουν την ποσότητα της ύλης και δημιουργούνται κριτικές επιτροπές διορισμένες από τον υπουργό. Τα σχολικά εγχειρίδια επιλέγονται από κατάλογο εγκεκριμένων βιβλίων από το υπουργείο παιδείας. 

Διαφαίνεται για μια ακόμα φορά η συγκεντρωτική πολιτική και ο αυξημένος έλεγχος του υπουργού παιδείας στη διαδικασία συγγραφής και έγκρισης σχολικών βιβλίων.

Με νόμο ιδρύεται και ο Οργανισμός Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων (Ο.Ε.Σ.Β) που υπάγεται στο υπουργείο. Σαν σκοπό έχει την συγγραφή και διάθεση βιβλίων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από τα αναγνωστικά μέχρι και τα πανεπιστημιακά συγγράμματα.

1939

Δεν επιτρέπεται στα σχολεία η χρήση βιβλίων που δεν έχουν εγκριθεί.

Αλφαβητάριο τα καλά Παιδιά, Επαμεινώνδα Γεραντώνη, εικονογράφηση Κώστα Π. Γραμματόπουλου, πρώτη έκδοση 1949, ΟΕΔΒ.

Φτάσαμε ήδη έναν αιώνα εναλλαγής του κρατικού μονοπωλίου και του ελεύθερου ανταγωνισμού στη διαδικασία έγκρισης και διάθεσης των σχολικών εγχειριδίων.

1952

Η κυβέρνηση Παπάγου επιχειρεί να ελέγξει απόλυτα το περιεχόμενο των βιβλίων που φτάνουν στους μαθητές και τα προσαρμόζει στις δικές της αντιλήψεις. Αν και μια εικοσαετία ήδη υπήρχε η δυνατότητα επιλογής σχολικών εγχειριδίων, κάτι τέτοιο τώρα σταματά. Πλέον θα υπάρχει ένα και μόνο σχολικό εγχειρίδιο για όλα τα σχολεία, πολιτική που εφαρμόζεται ακόμη και σήμερα.

1954

Ο Ο.Ε.Σ.Β. μετονομάζεται σε Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (Ο.Ε.Δ.Β.) και λειτουργεί αδιάκοπα μέχρι και το 2012. Μετά την κατάργηση του Ο.Ε.Δ.Β. τον συντονισμό των εκδόσεων των σχολικών εγχειριδίων (και ψηφιακών πλέον) αναλαμβάνει το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων Διόφαντος, που λειτουργεί με καθεστώς ιδιωτικού δικαίου.

Υπολογίζεται ότι ο Ο.Ε.Δ.Β. εκτύπωσε πάνω από 3.000.000.000 αντίτυπα σχολικών βιβλίων τα χρόνια λειτουργίας του. 

1964

Με πρωθυπουργό και υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου ξεκινάει καινούρια μεταρρύθμιση που στο θέμα των σχολικών εγχειριδίων υπάρχει για πρώτη φορά η εμφάνιση καινούριων τομέων, όπως η Κοινωνιολογία και τα Στοιχεία της Οικονομικής Επιστήμης (πρόδρομος του σημερινού Α.Ο.Θ).

1967 - 1974

Η δικτατορία ακυρώνει όλες τις μεταρρυθμίσεις του 1964. Στο θέμα των βιβλίων, η λογοκρισία απαγορεύει σειρά εγχειριδίων και πολλά βιβλιοπωλεία κλείνουν. 

Ξανατυπώνονται και κυκλοφορούν βιβλία που είχαν εκδοθεί πριν από το 1963 και οι μαθητές πέφτουν σε γλωσσική σύγχυση.

1974

Ο υπουργός παιδείας Γ. Ράλλης λύνει οριστικά το γλωσσικό ζήτημα, καθιερώνοντας τη δημοτική γλώσσα στα σχολικά εγχειρίδια. Καθιερώνεται το μονοτονικό και γράφονται εξ ολοκλήρου νέα βιβλία. Το ένα και μόνο σχολικό βιβλίο παραμένει.

1982

Τα αναγνωστικά ολοκληρώνουν τον κύκλο τους και εμφανίζεται για πρώτη φορά η σειρά "Η Γλώσσα μου". Τυπώνεται και το σημείο αναφοράς των κανόνων της Γραμματικής για τους μαθητές, το πασίγνωστο βιβλίο του Τριανταφυλλίδη. 

2003

Προκήρυξη και συγγραφή νέων βιβλίων για όλες τις βαθμίδες. Τα περισσότερα χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. 

Σήμερα

Η ιδέα του πολλαπλού σχολικού βιβλίου επανέρχεται για άλλη μια φορά. Η λογική του ενός σχολικού συγγράμματος, η οποία ταλαιπώρησε εκπαιδευτικούς και μαθητές επί χρόνια, ετοιμάζεται να ολοκληρώσει τον κύκλο της. 

Τα σχολεία θα μπορούν να επιλέγουν μόνα τους ποιο βιβλίο θα διδάξουν την κάθε χρονιά, μεταξύ πολλών επιλογών που θα αναλάβουν διαφορετικές συγγραφικές ομάδες. 

Μένει το αγκάθι του εξεταστικού και τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από πιθανό διαφορετικό περιεχόμενο στην ύλη του κάθε βιβλίου.

Αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον και τον ιδιότυπο συγγραφικό διαγωνισμό για το ποιος θα γράψει το καλύτερο βιβλίο. Τελικοί κριτές, όπως πάντα, δάσκαλοι, καθηγητές και μαθητές. 

Δημοφιλείς αναρτήσεις